Bargłów Kościelny

Gmina Bargłów Kościelny jest jedną z 5 gmin wiejskich wchodzących w skład powiatu augustowskiego. Położona jest w zachodniej jego części. Powierzchnia gminy wynosi 188 km², co plasuje ją w gronie najmniejszych gmin w powiecie. Gmina ma charakter typowo rolniczy, o czym świadczy struktura użytkowania terenu, z dominującym udziałem użytków rolnych (około 76%).

Duże znaczenie dla rozwoju gminy ma bliskość granicy Państwa. Gmina Bargłów Kościelny leży w odległości 65 km od przejścia w Ogrodnikach. Jest stąd też blisko otwartej granicy z Litwą. Gmina Bargłów Kościelny jest zamieszkiwana przez ok. 5 900 osób. Gęstość zaludnienia wynosi ok. 30 osób na 1 km ² i jest ona niska przy średniej gęstości zaludnienia w województwie podlaskim – 60 osób na 1 km ² i 37 osób na 1 km² w powiecie augustowskim. Sieć osadniczą w gminie tworzy 36 miejscowości wiejskich, wchodzących w skład 30 sołectw. Największą miejscowością jest Bargłów Kościelny, w którym mieszka ponad 800 mieszkańców i gdzie swoją siedzibę ma gmina.

HISTORIA

W roku 1532 Mazowszanin Maciej Srebrowski, na polecenie Jana Radziwiłła założył dwie wsie na obszarze Puszczy Rajgrodzkiej na wschód od Rajgrodu. Jedną z nich było Bargłowo nad rzeczką Bargłówką. Według Legendy, spisanej przez mieszkańca Bargłowa – nauczyciela Józefa Golubiewskiego, nazwa miejscowości wywodzi się ze staropolskiego słowa bargieł. Bargieł to nazwa ptaka, który dziś nazywa się kowalik – Sita europea. Zamieszkuje lasy i sady. Oczywiście ptak widniejący na herbie Bargłowa to właśnie bargieł. 6 października 1544 roku w Brześciu król Zygmunt August wystawił przywilej fundacyjny dla kościoła w Bargłowie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i Wszystkich Świętych. W 1569 roku, na mocy Unii Lubelskiej Bargłów przeszedł z Wielkiego Księstwa Litewskiego do Korony Polskiej.

Bargłów uległ ogromnemu zniszczeniu w czasie potopu szwedzkiego, najdotkliwiej w roku 1656. Dodatkowych zniszczeń dokonało przechodzące wojsko w 1662 roku, zabierając chłopom żywność, odzież i żelazne narzędzia. Wojny te oraz trzy następujące po sobie zarazy doszczętnie wyniszczyły ludność. 97,7% ziemi leżało odłogiem. Wieś praktycznie przestała istnieć. Odbudowa wsi następowała powoli. Jeszcze w 1700 roku funkcję kościoła pełniła stodoła. Kolejne zniszczenia i zarazy przyniosła Wojna Północna. Później, w długich latach pokoju XVIII wieku w Bargłowie osiedlali się nowi chłopi. Wtedy też nastąpił podział na Bargłów Dworny i Kościelny. W 1795 roku ziemie bargłowskie przeszły pod panowanie Prus. Niewola ta była tylko 12-letnim epizodem. W 1807 roku Bargłów znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego. Przemarsze wojsk polskich i francuskich były przyczyną wielu strat i zniszczeń. Cały kraj przeżywał wielki kryzys gospodarczy. W roku 1812 przez Bargłów przemaszerowały oddziały Wielkiej Armii maszerującej na Moskwę. Po pół roku tą samą drogą wracały niedobitki tego wojska. W nocy z 8 na 9 grudnia przez Bargłów przejeżdżał sam cesarz Napoleon Bonaparte. Po kongresie wiedeńskim w roku 1815 Bargłów został przyłączony do Królestwa Polskiego, związanego unią personalną z Rosją. Upadek powstania listopadowego przyczynił się do likwidacji autonomii Królestwa i ograniczenia jego rozwoju. Ziemia bargłowska stała się jedną z najsłabiej zaludnionych części guberni suwalskiej. Stąd też wybuch powstania styczniowego miał słaby oddźwięk.  Jednak mieszkańcy wsi sprzyjali powstańcom. Toteż w roku 1865 rząd carski skonfiskował ziemie parafialne i przeprowadził uwłaszczenie chłopów.

Pod koniec XIX wieku Bargłów Kościelny był dużą wsią ciągnącą się wzdłuż jednej drogi. W 1883 roku zbudowano nowy, murowany kościół w stylu neogotyckim. Począwszy od lat 80. XIX w. rozpoczął się okres masowej emigracji: legalnej do USA i nielegalnej do Niemiec. Niektórzy bargłowiacy trudnili się też przemytem broni, tkanin, cukru, lekarstw i ludzi. W połowie lutego 1915 r. Bargłów wraz z całym powiatem augustowskim dostał się pod okupacje niemiecką, która miała potrwać aż do lipca 1919 roku. Od roku 1916 działalność w Bargłowie rozpoczęła Polska Organizacja Wojskowa. W listopadzie 1918 roku oddziały POW zaatakowały placówki niemieckie w kilku okolicznych wsiach, pod Bargłowem miały miejsce regularne walki. W tym czasie na drodze dyplomatycznej toczył się spór Polski i Litwy o całą Augustowszczyznę. Wreszcie, 25 lipca, cały region przyznano Polsce, Niemcy opuścili Augustów, a następnego dnia miasto zajęły oddziały Wojska Polskiego. W następnym roku Ziemię Bargłowską zajęli najpierw bolszewicy, później Litwini, którzy zostali wyparci dopiero 10 września. Ostateczne zakończenie wojny nastąpiło dopiero w marcu 1921 roku po podpisaniu Pokoju Ryskiego.
Dla upamiętnienia poległych bargłowian mieszkańcy wsi ufundowali pomnik: Poległym w Obronie Ojczyzny w latach 1919 – 1920, który stoi naprzeciwko Kościoła po dzień dzisiejszy. Po odzyskaniu niepodległości Bargłów nadal pozostał siedzibą gminy, która weszła w skład powiatu augustowskiego i województwa białostockiego. Władze gminne mieściły się w nowym, społecznie wystawionym budynku (przy obecnej ulicy Augustowskiej). W okresie międzywojennym w Bargłowie założono Spółdzielnię Mleczarską, Ochotniczą Straż Ogniową (ich przedwojenne budynki służą do dnia dzisiejszego), Kasę Zapomogowo – Pożyczkową i Spółdzielnię Spożywców. Funkcjonował młyn, kuźnia, zakład krawiecki i szewc. Bargłów był jedną z najdynamiczniej rozwijających się gmin w okolicy.

Rozwój ten przerwała II wojna światowa, która wybuchła w 1939r. Bargłów znalazł się w granicach ZSRR, w radzieckiej republice Białorusi. Lokalne rządy sprawowali ludzie przywiezieni z Rosji. Z terenu gminy wyszły trzy wywózki ludności na Syberię. W roku 1941 Bargłów dostał się pod okupację niemiecką. Hitlerowcy co prawda zamknęli szkołę i zburzyli wieże kościelne, ale i tak traktowali ludność cywilną znacznie lepiej niż Sowieci. Przez cały okres okupacji na terenie gminy prężnie działała Armia Krajowa, m. in. likwidując zdrajców narodu. Przejście „wyzwolicielskiej” Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku było dla bargłowian po prostu kolejną serią gwałtów, zbrodni i rabunków. Władzę zaczęła sprawować nowa, nieznana siła – Władza Ludowa.

Po II Wojnie Światowej Bargłów pozostał wsią gminną. W latach 50. wybudowano budynek szkoły podstawowej, w późniejszych latach zostały wybudowane liczne budynki należące do Spółdzielni Kółek Rolniczych i Gminnej Spółdzielni, które dały zatrudnienie dużej liczbie mieszkańców. We wsi powstawały kolejne murowane domy, które przestały być rzadkością. W roku 1989 zakończyła się odbudowa zniszczonych wież kościoła, a także budowa nowego budynku szkolnego, w którym ma obecnie siedzibę gimnazjum. W dwa lata później emerytowany bargłowski nauczyciel, Józef Golubiewski ukończył Legendę Bargłowa. Od roku 1998 gmina posiada własny sztandar i herb – ze złotym bargłem na kłosie zboża w niebieskim polu.

NAJWAŻNIEJSZE ZABYTKI

• Kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bargłowie Kościelnym
• Kapliczka na Starym Cmentarzu, a właściwie grobowiec rodziny Karwowskich, ufundowany przez hrabiego Klemensa
• Karwowskiego z Wólki Karwowskiej
• Kapliczki przykościelne – są one pozostałością po dawnym cmentarzu parafialnym, który niegdyś otaczał bargłowski kościół
• Kapliczka Św. Jana Nepomucena- kilkumetrowej wysokości, stara drewniana konstrukcja z umieszczoną w  środku figurką świętego – dziełem jednego z ludowych artystów.

• Plebania – zabytkowa bargłowska plebania została wybudowana w 1908 roku. Od tego czasu aż do dziś służy za mieszkanie kolejnym bargłowskim proboszczom.

• Pomnik ku czci poległych Bargłowian- pomnik w walkach wyzwoleńczych w latach 1918-1920 został wystawiony za pieniądze mieszkańców wsi wkrótce po zakończeniu I wojny światowej.
• Kanał Augustowski – jest unikalnym obiektem zabytkowo – turystycznym, dziełem sztuki inżynierskiej z pierwszej połowy XIX wieku.

ATRAKCJE, WALORY TURYSTYCZNE

-Jeziora:

• • Tajno
  • Kroszewo
  • Kukowo
  • Pogorzałka
  • Reszki
  • Dreństwo

-Kanał Augustowski (śluza Sosonowo)

-Kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bargłowie  Kościelnym

-Biebrzański Park Narodowy

CYKLICZNE IMPREZY

• • • Zawody o puchar Wójta Gminy Bargłów Kościelny  „STRONGMEN”- czerwiec

• • • „Bieg po zdrowie”- czerwiec

• • „Dożynki”  – wrzesień

KULTURA

Muzeum Ziemi Bargłowskiej przy Zespole Szkół w Bargłowie Kościelnym– W szkole przez pięć lat istniał kącik regionalny, tak nazywano ekspozycję urządzeń i narzędzi znajdującą się na górnym korytarzu.Te skarby przeszłości zebrała była nauczycielka szkoły pani Alicja Łaniewska. Poświęcając swój czas gromadziła stare cepy, sierpy, kołowrotki, warsztaty tkackie, żelazka itp. Zbiór był imponujący – liczył 166 opisanych i skatalogowanych muzealiów. Ekspozycję na korytarzu tworzyły tylko wybrane eksponaty, te ciekawsze i w lepszym stanie technicznym.Niespodziewanie przyszła szansa na zmiany. Okres od czerwca do października 2005 roku był momentem przełomowym. W tym czasie Rada Pedagogiczna szkoły podjęła decyzje o przystąpieniu do projektu „Szkoła Marzeń’, napisała  program i dostała dotację finansowa z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz poparcie pana Wójta i Rady Gminy. Dzięki tym ostatnim szkoła mogła zagospodarować parter budynku w którym mieści się oddział przedszkolny. Przeniesiono muzealia z korytarza do Muzeum Ziemi Bargłowskiej. Oprócz stałej wystawy urządzeń i narzędzi gospodarstwa domowego, wytworów garncarskich i plecionkarskich, urządzeń służących do obróbki lnu, konopi i wełny oraz wystroju izby mieszkalne jest tam miejsce na stare dokumenty, książki, obrazy, zdjęcia. Została dodana ekspozycję urządzeń technicznych takich jak stare radia i telefony.

PRODUKTY LOKALNE

• „Chlebek na tataraku” – Pani Grycz Teresa zam. Górskie
• „Miody” – Pan Joachim Muczyński zam. Reszki

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE DZIAŁAJĄCE NA TERENIE GMINY

• Młodzieżowy Klub Sportowy Bargłów
  Augustowska 8
  16-320 Bargłów Kościelny
  tel. 87 642 40 78
• OSP Bargłów Kościelny
  ul. Augustowska 15
  16-320 Bargłów Kościelny
• OSP Dreństwo
  Dreństwo 19
  16-320 Bargłów Kościelny
• OSP Tajno
  Tajno Stare
  16-320 Bargłów Kościelny
• OSP Popowo, Popowo
  16-320 Bargłów Kościelny
• OSP Wólka Karwowska
  Wólka Karwowska
• MDP Bargłów Kościelny (Młodzieżowe Drużyny Przeciwpożarnicze)

MIEJSCA, KTÓRE WARTO ZOBACZYĆ

• Muzeum Ziemi Bargłowskiej
• Kanał Augustowski
• Kościół Rzymsko-katolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.