Print Friendly, PDF & Email

Grajewo zawsze po drodze – miasto leży na pograniczu Mazur, Podlasia i Kurpiowszczyzny, na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych, dróg krajowych 61 i 65, w pobliżu granicy państwowej z Rosją, Białorusią i Litwą.Granice państwowe z Rosją, Litwą i Białorusią:

Przejście graniczne Polska – Rosja – odległość z Grajewa do granicy: Gołdap-Gusiew wyn. 89 km. Miejscowość na granicy: Gołdap
Przejście graniczne Polska – Litwa – odległość z Grajewa do granicy Budzisko-Kalwarija wyn. 99 km. Miejscowość na granicy: Budzisko
Przejście graniczne Polska – Białoruś – odległość z Grajewa do granicy Kuźnica-Bruzgi wyn. 139 km. Miejscowość na granicy: Kuźnica.
Atrakcyjne położenie, zasoby gospodarcze oraz przyrodnicze to interesująca propozycja zarówno dla inwestorów krajowych oraz zagranicznych, jak i dla turystów.

HISTORIA

Grajewo nazwę swą zawdzięcza Jaćwingom, którzy niegdyś zamieszkiwali te tereny. Wg J. Nalepy: słowo „GREVA” – znaczące jeziorzysko, starorzecze – później przekształcono na „Grejwy”, z czasem: „Grajwo”. Ostatecznie pozostała nazwa „Grajewo”.

Pierwsze wzmianki o istnieniu wsi książęcej Graywa pochodzą z 1426 r. Niekorzystne położenie, na zupełnym pustkowiu, tuż przy granicy krzyżacko-litewskiej, stanowiło przeszkodę w trwałym osadzeniu wsi i dopiero Jan z Białowieży, kuchmistrz księcia mazowieckiego Kazimierza, osiadł tu na dłużej. To właśnie on polecił zbudować młyn na rzece, a w roku 1478 ufundował kościół. Od 1483 r. zaczął nazywać siebie Grajewskim; od niego wywodzi się rodzina szlachecka Grajewskich herbu Gozdawa.

Po kilkudziesięciu latach atutem miasta stało się położenie geograficzne. Właśnie tu krzyżowały się dwa szlaki: z Mazowsza na Litwę i z Podlasia do Prus. Przy skrzyżowaniu tych szlaków w XVI wieku powstało najstarsze centrum miasta – rynek handlowy.

W 1540 roku, na prośbę Grajewskich, którzy chcieli podnieść swoje dochody także dzięki handlowi, Zygmunt Stary nadał wsi Grajewo prawa miejskie, a w 1695 roku Jan III Sobieski nadał miastu prawo odbywania cotygodniowych targów. Trzy lata później następny władca polski August II nadał przywilej odbywania jarmarków. Kiedy zaczęły pojawiać się pierwsze oznaki kryzysu miast w Polsce, miejscowość, mimo korzystnego położenia, nie rozwijała się. Zniszczenia wojenne, m.in. w okresie potopu szwedzkiego, spowodowały, że Grajewo stało się małą osadą na ziemi łomżyńskiej. Według rejestru sporządzonego w 1777 roku, miasto liczyło zaledwie 43 domy oraz 258 mieszkańców, a 20 lat później, zapewne po pożarze lub innym kataklizmie, już tylko 23 domy i 218 mieszkańców. Miasto powoli upadało, choć zapisało piękną kartę w powstaniach narodowych. W okolicach miały miejsce walki m.in. w okresie powstania kościuszkowskiego, listopadowego i styczniowego. W 1870 roku odebrano mu prawa miejskie z powodu udziału mieszkańców w powstaniu styczniowym, był to jednak okres, kiedy miasto, dzięki położeniu na pograniczu prusko – rosyjskim, zaczęło ożywiać się gospodarczo.

Rozkwit miasta nastąpił w drugiej połowie XIX wieku po wybudowaniu szosy Petersburg – Warszawa (ok. 1820 r.) oraz kolei żelaznej Odessa – Brześć – Królewiec w 1873 roku. W tym czasie założono wiele zakładów przemysłowych: fabrykę mydła i świec, hutę szkła, która została zlikwidowana po przeszło stu latach, fabrykę pasów transmisyjnych – później przekształconą w fabrykę taśm gumowych.

W latach II wojny światowej, w nocy z 6 na 7 września 1939 roku, miasto zostało zajęte przez Niemców, a po 21 września tego roku znalazło się pod okupacją radziecką.

Po 22 VI 1941 roku Grajewo znów okupowali Niemcy. W okresie okupacji aktywnie działał ruch oporu. 9 Pułk Strzelców Konnych Armii Krajowej 8 września 1944 roku stoczył z oddziałami niemieckimi największą w naszym regionie bitwę partyzancką na Czerwonym Bagnie. Okupacja hitlerowska zakończyła się w Grajewie 23 stycznia 1945 r. Tego dnia do miasta wkroczyła armia radziecka. W czasie wojny zginęło ponad 5 tys. mieszkańców z ogólnej liczby prawie 10 tys. Miasto w ponad 28% uległo zniszczeniu. W lasach wokół Grajewa znajdują się miejsca masowych straceń (Kosówka, Bogusze, Prostki).

Po drugiej wojnie światowej miasto powiększyło swoje granice o tereny okolicznych wsi. Intensywna rozbudowa nastąpiła w latach 70. w związku z lokalizacją dużych zakładów przemysłowych: przetwórstwa drzewnego i mleczarskiego. Przyczyniło się to do napływu ludności, a następnie lokalizacji osiedli mieszkaniowych wielorodzinnych: Tysiąclecia, Broniewskiego, Centrum, Południe oraz jednorodzinnych: Huta i Północ.

NAJWAŻNIEJSZE ZABYTKI

Na terenie miasta Grajewo znajduje się czternaście obiektów zabytkowych objętych ochroną prawną wynikającą z ujęcia ich w rejestrze zabytków województwa podlaskiego, prowadzonym przez Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Są to:- budynek szkoły, ul. Szkolna 12, 1929 – 1932 r., nr rej. A-545 z 27.06.1996 r.;

  • budynek szkoły, ul. Ełcka 11, ok. 1920 r., nr rej. A-499 z 12.10.1993 r.;
  • kościół rzymskokatolicki, parafialny p.w. Trójcy Przenajświętszej, ul. Kopernika, 1878 – 1892, nr rej. A-384 z 31.01.1989 r.;
  • dzwonnica przy kościele rzymskokatolickim, parafialnym p.w. Trójcy Przenajświętszej, ul. Ełcka, ok. 1843 r.; nr rej. A-384 z 31.01.1989 r.;
  • plebania przy kościele rzymskokatolickim, parafialnym p.w. Trójcy Przenajświętszej, ul. Kopernika, lata 20-te XX w.; nr rej. A-384 z 31.01.1989 r.;
  • budynek administracyjny w zespole urzędu celnego, ul. Strażacka 6B, 1895 r., nr rej. A-9 z 31.12.1999 r.;
  • budynek dworca kolejowego, ul. Kolejowa, 1873 r., nr rej. A-288 z 17.06.1987 r.
  • wieża ciśnień w zespole dworca kolejowego, ul. Kolejowa, przełom XIX i XX w.; nr rej. A-153 z 17.10.2006 r.
  • kaplica grobowa rodziny Wilczewskich na cmentarzu parafialnym, ul. Szkolna, 1839 r.; nr rej. 365 z 18.04.1988 r.
  • budynek mieszkalny w zespole osiedla kolejarskiego, ul. Piłsudskiego 14, 1882 r., nr rej. A-500 z 15.10.1993 r.
  • budynek mieszkalny w zespole osiedla kolejarskiego, ul. Piłsudskiego 16, 1882 r., nr rej. A-500 z 15.10.1993 r.
  • cmentarz rzymskokatolicki, XIX-XX w., nr rej.: 365 z 18.04.1988 r.
  • brama na cmentarzu parafialnym, ul. Szkolna, koniec XIX w., nr rej.: 365 z 18.04.1988r.;
  • budynek kasyna w zespole koszar (obecnie „Hades” – obiekt zarządzany przez GCK);  jest jednym z nielicznych zabytków miasta, który nie został zniszczony w trakcie działań wojennych. Bryła zewnętrzna budynku do dnia dzisiejszego pozostała w zasadzie bez zmian. Obiekt od początku istnienia pełnił rolę kasyna oficerskiego zarówno podczas stacjonowania oddziałów carskich, jak i w okresie II RP w trakcie stacjonowania 9. Pułku Strzelców Konnych. Historycy przypuszczają, że mógł on powstać w latach 1894 – 1897.Miejska ewidencja zabytków miasta Grajewo, poza zabytkami wpisanymi do rejestru zabytków, obejmuje także obiekty nierejestrowe.

ATRAKCJE, WALORY TURYSTYCZNE

Grajewo leży na styku Kotliny Augustowskiej, Wysoczyzny Kolneńskiej i Pojezierza Ełckiego. Znajduje się na terenie Zielonych Płuc Polski. Walory przyrodnicze i krajobrazowe samego miasta nie należą jednak do szczególnie atrakcyjnych. To głównie okolice Grajewa posiadają duży potencjał turystyczny. Wartym podkreślenia są jednak tereny leśne, przepływająca obok rzeka Ełk i znajdujące się w bliskim sąsiedztwie Biebrzański Park Narodowy i Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. Jednym z cennych walorów przyrodniczych miasta jest jezioro Brajmura (Grajwy), którego brzegi otacza rozległa strefa szuwaru trzcinowego.

Bliskość Biebrzańskiego Parku Narodowego jest ważna dla miasta. Jest to jedyny w tej części kontynentu obszar bagienny obejmujący znaczną część Kotliny Biebrzańskiej – wielkiego obniżenia terenu o długości ponad 100 km, powstałego w okresie zlodowaceń: środkowopolskiego i bałtyckiego. Wypełnia ją kilkumetrowa warstwa torfu. Biebrzański Park Narodowy to największy i najbardziej naturalny w Europie Środkowej kompleks torfowisk niskich o powierzchni ok. 90000 ha, a w niewielkim stopniu torfowisk wysokich i przejściowych z bogatą szatą roślinną.

Okolice Grajewa dzięki walorom środowiska przyrodniczego i kulturowego są obszarem atrakcyjnym turystycznie, zaś samo miasto ma interesującą historię sięgającą XV wieku, mimo że do obecnych czasów nie zachowało się zbyt wiele zabytków. O wysokich walorach krajobrazowych obszaru gminy świadczy zarówno zróżnicowanie terenu, bogata sieć rzeczna, wysoka lesistość oraz liczne i cenne zabytki kultury materialnej, a także formy ochrony przyrody. Okolice miasta sprzyjają wypoczynkowi i rekreacji. Turystyka ma szansę stać się dodatkową gałęzią gospodarki miasta mającą charakter uzupełniający. Grajewo może pełnić rolę bazy wypadowo-zaopatrzeniowej do terenów cennych przyrodniczo usytuowanych w okolicy miasta. Warunkami do jej rozwoju są jednak zwiększone nakłady na ochronę środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, budowa i modernizacja bazy turystycznej oraz infrastruktury technicznej.

Walory krajobrazowe okolic Grajewa sprzyjają rozwojowi różnych form turystyki, zwłaszcza agroturystyki. Miasto leży w sąsiedztwie rezerwatów przyrody oraz ciekawych szlaków turystycznych, co umożliwia rozwój turystyki aktywnej. Oprócz Biebrzańskiego Parku Narodowego powiat grajewski ma do zaoferowania turystom rezerwaty przyrody takie jak: Czerwone Bagno (25 km od Grajewa), Czapliniec – Bełda (12 km od Grajewa), Ławski Las I i II (rezerwaty leśne 15 km od Grajewa). Przez miasto przebiegają także szlaki rowerowe, a w pobliżu miasta także europejski szlak rowerowy R-11 EURO Velo.

IMPREZY CYKLICZNE

Koncert kolęd na Trzech Króli – styczeń,
Koncert Noworoczny – styczeń,
WOŚP – styczeń,
Ferie z GCK – styczeń/luty,
Obchody Światowego Dnia Chorego – luty,
Filmowe Walentynki – luty,
Koncert z okazji Dnia Kobiet – marzec,
Obchody Międzynarodowego Dnia Teatru – marzec,
Konkurs wielkanocny – marzec/kwiecień,
Koncert Wiosenny ZPiT „Grajewianie” – marzec/kwiecień,
Konkurs recytatorski „Pokaż się słowem” – kwiecień,
Eliminacje miejskie do OKR – kwiecień,
Regionalny Konkurs Piosenki – kwiecień,
Eliminacje miejskie do Festiwalu Piosenki Przedszkolaków – kwiecień,
Eliminacje miejskie do Małego Konkursu Recytatorskiego – kwiecień,
Obchody uchwalenia Konstytucji 3 Maja – maj,
Wystawa plastyczna – maj,
Eliminacje miejskie do Małego Konkursu Recytatorskiego „O złotą różdżkę dobrej wróżki” – maj,
Koncert „Cudownych rodziców mam” – maj,
Dzień Dziecka z GCK – czerwiec,
Piknik Familijny – czerwiec,
Koncert dla rodziców ZPiT „Grajewianie” – czerwiec,
Ogólnopolski Turniej Tańca Współczesnego im. Renaty Dudaryk-Randzio – czerwiec,
Gala Wilk Roku – czerwiec,
Dni Grajewa – czerwiec/lipiec,
Koncert w ramach Podlaskiej Oktawy Kultur – lipiec,
Pożegnanie lata – sierpień,
Konkurs „Wakacje z duchami” – lipiec i sierpień,
Koncert hip-hop „Młode Wilki” – wrzesień,
Inauguracja Roku Kulturalnego – październik,
Noc z horrorem – październik,
Koncert z okazji Święta Niepodległości – listopad,
Obchody  Światowego Dnia Seniora – listopad,
Przegląd Dorobku Kulturalnego Miasta Grajewa – teatr, muzyka, taniec – listopad,
Konkurs recytatorski „O Nagrodę Burmistrza Miasta” – listopad,
Wieczór poetycko-muzyczny – grudzień,
Konkurs Bożonarodzeniowy – grudzień,
Sylwester Miejski – grudzień.

Zespół Pieśni i Tańca „Grajewianie” rozpoczął swoją działalność w styczniu 1989 roku. Jednak idea założenia w Grajewie zespołu folklorystycznego grającego i tańczącego utwory z naszego regionu i ziem sąsiednich narodziła się już w 1988 roku. Wtedy to właśnie powstało Grajewskie Towarzystwo Muzyczne, którego jednym z celów było powołanie takiego właśnie zespołu. Duży wkład w utworzenie ZPiT „Grajewianie” wniósł  muzyk i kompozytor Antoni Czajkowski. Kierownikiem  zespołu i kierownikiem muzycznym został Edward Szabat, który wraz z żoną Joanna Kochańską-Szabat prowadzili zespół do 2012 rok, a Miejski Dom Kultury objął zespół swoja opieką. Od początku swego istnienia zespół czerpał z folkloru wschodniej Polski. Pierwszy program oparty był na tańcach kurpiowskich, warmińsko-mazurskich oraz podlaskich. Jako że Grajewo leży na styku tych trzech kultur, do dziś te trzy regiony zajmują w ZPiT „Grajewianie” szczególne miejsce. Z biegiem lat repertuar powiększał się, przekraczając nawet granice Polski. Oprócz tańców warmińskich, augustowskich, kurpiowskich, podlaskich, lubelskich, rzeszowskich, przeworskich, krakowskich, pienińskich, orawskich czy krakowskich „Grajewianie” wprowadzili na scenę folklor z historycznych ziem polskich: Łatgalii (Łotwa), Podola (Ukraina), Lwowa czy też Łemkowszczyzny. Zespół koncertował w kraju i za granicą, wielokrotnie był nagradzany na ogólnopolskich festiwalach i konkursach za pielęgnowanie folkloru oraz za wysoki poziom artystyczny. W 1998 roku „Grajewianie” zostali przyjęci do Polskiej Sekcji CIOFF.

Kapela Podwórkowa „Paka z Grajewa” zawiązała się w 1999 r. Jej członkowie to ludzie różnych profesji zjednoczeni pod hasłem wspólnego muzykowania. Twórczość zespołu wzrusza, zmusza słuchaczy do refleksji lub płaczu, lecz potrafi też do łez rozbawić. Śpiewają i grają o tym, co było i jest ważne w dziejach naszego narodu. Kultywują muzyczną polskość Kresów Wschodnich. Swoją muzyką zaglądają na podwórka przedwojennego Lwowa, Wilna, ale także Warszawy i innych polskich miast. W ich utworach są również poruszane problemy i sukcesy dzisiejszego Grajewa, bo to przecież ,,najbliższa Ojczyzna”. Kapela dała niezliczoną ilość koncertów w kraju i za granicą, wszędzie zyskując uznanie słuchaczy za tematykę i poziom wykonywanych utworów, czego dowodem są liczne nagrody i wyróżnienia na przeglądach i konkursach ogólnopolskich oraz gorące brawa, a nierzadko łzy wzruszenia publiczności. W ich szerokim przekroju repertuarowym każdy słuchacz znajdzie coś dla siebie. Jak mówią muzycy kapeli ,,..ta muzyka działa na wszystkich, bez względu na wiek”

16 października 2015 r. odbyło się oficjalne otwarcie pływalni miejskiej w Grajewie.  Miasto Grajewo na realizację Projektu pn.: „Rozwój oferty turystycznej Miasta Grajewo poprzez inwestycje w budowę infrastruktury turystyczno-rekreacyjno-sportowej”, otrzymało dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007 – 2013.

Dzięki realizacji projektu mieszkańcy miasta Grajewo, okolicznych gmin i powiatu grajewskiego zyskali nowoczesną pływalnię – kryty basen z zapleczem SPA, z pomieszczeniami do masażu, grotą solną i zespołem saun. Po wyłonieniu operatora Muzeum Mleka, w Grajewie powstanie jedyny w Polsce tego typu obiekt, w którym znajdzie się ekspozycja dotycząca historii i tradycji związanych z przemysłem mleczarskim.

Celem przedsięwzięcia jest zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności turystycznej Grajewa oraz stworzenie warunków do rozwoju branży turystycznej, poprzez wprowadzenie unikatowej i kompleksowej oferty turystycznej, sportowo-rekreacyjnej i kulturalnej.

Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie jest niekwestionowanym liderem wśród krajowych producentów mleka, to największa i najnowocześniej zarządzana spółdzielnia mleczarska w Polsce, a także jeden z dwudziestu największych przetwórców mleka w Europie. SM „MLEKPOL” powstała na początku lat osiemdziesiątych XX w. w Grajewie – jednym z najpiękniejszych i najczystszych miejsc Polski.

Do największych osiągnięć „MLEKPOL-u” zaliczyć można stworzenie i wypromowanie doskonale rozpoznawanych i cenionych przez konsumentów marek : „Łaciate”, „Milko” i „Mazurski Smak”. Stworzenie tych marek pozwoliło na intensywną promocję produktów nabiałowych w całej Polsce – niewątpliwy sukces, jakim jest najwyższa rozpoznawalność marki „Łaciate” wśród marek mleka.

PFLEIDERER Grajewo S.A. specjalizuje się w produkcji materiałów na bazie drewna stosowanych w meblarstwie, przemyśle wnętrzarskim i budownictwie.

Firma dostarcza płyty meblowe, blaty kuchenne, laminaty HPL oraz sztuczne okleiny do największych producentów mebli w Polsce oraz kilku tysięcy średnich i mniejszych firm branży meblowej .

Produkty PFLEIDERER Grajewo S.A. są znane w Europie wschodniej, południowej oraz Skandynawii.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 

W mieście funkcjonuje ponad 50 organizacji pozarządowych. Do najbardziej aktywnych z nich należą:

  1. UKS UNIHOCA „ZNICZ” przy Szkole Podstawowej Nr 1 im. K.I. Gałczyńskiego w Grajewie, ul. Szkolna 12, 19-200 Grajewo,
  2. Stowarzyszenie Lepsze Grajewo, Os. Centrum 10/8, 19-200 Grajewo,
  3. Stowarzyszenie Szkoła Naszą Szansą, ul. Ełcka 11, 19-200 Grajewo,
  4. Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Społecznych na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, Os. Centrum 38A, 19-200 Grajewo,
  5. Towarzystwo Przyjaciół 9 Pułku Strzelców Konnych, ul. Ełcka 30, 19-200 Grajewo,
  6. Klub Sportowy GLADIATOR, Os. Południe 29/18, 19-200 Grajewo,
  7. Klub Sportowy WARMIA, ul. Piłsudskiego 30A, 19-200 Grajewo,
  8. Związek Strzelecki „Strzelec” Organizacja Społeczno-Wychowawcza Jednostka Strzelecka 1011 Grajewo, ul. Wojska Polskiego 61B skr. poczt. 86, 19-200 Grajewo,
  9. Stowarzyszenie „HARMONIA”, Os. Centrum 29A/11, 19-200 Grajewo,
  10. Stowarzyszenie Uniwersytet Trzeciego Wieku w Grajewie, ul. Wojska Polskiego 20, 19-200 Grajewo,
  11. Fundacja Obywatele Grajewa, ul. M. Kopernika 4, 19-200 Grajewo,
  12. Stowarzyszenie Morsów „Grajewskie Wilki”, Os. Południe 17/45, 19-200 Grajewo,
  13. Stowarzyszenie Kultura Niezależna, Os. Południe 3/6, 19-200 Grajewo,
  14. Klub Sportowy „Maratonka” Grajewo, ul. Konstytucji 3 Maja 34, 19-200 Grajewo.

Organizacje te funkcjonują w obszarze pomocy społecznej, edukacji, kultury i sportu, uzupełniając ofertę instytucji samorządowych.